Wat gaan we daarvoor doen?
- We werken aan een duurzame gemeente door te werken aan energiebesparing en het opwekken van duurzame energie.
De laatste jaren zetten we stappen vooruit op gebied van energiebesparing en het opwekken van duurzame energie. We gaan door met successen zoals het Loket Duurzaam Wonen Plus en de stimuleringsregelingen.
Aan de hand van het green destinations program en de uitbreiding en aanscherping van het energieconvenant gaan we in gesprek met onze ondernemers om verder te verduurzamen.
Daarnaast blijven we ook veelbelovende initiatieven van bijvoorbeeld sportverenigingen, woningbouwcorporaties, scholen, musea en uiteraard inwoners ondersteunen. Dit doen we onder andere door beschikbaar stellen van energiescans. Zelf nemen we ook initiatief. Zo blijven we werken aan een netwerk van laadpalen voor elektrische auto’s en vervangen we de huidige straatverlichting door LED-verlichting. Ook zijn we samen met onze inwoners en gemeenteraad op zoek naar waar we welke mogelijkheden zien om binnen onze gemeente duurzame energie op te wekken.
Het gasloos bouwen is verplicht vanaf 1 juli 2018. Ook gaan we woningen van het aardgas af halen. Hiervoor stellen we een warmtevisie op.
We gaan dus in de volle breedte aan de slag. Dit moeten we ook om onze doelstellingen te kunnen halen. Tot nu toe werken we vanuit de Energievisie, deze doet zijn werk naar behoren. Echter, als we onze doelen willen halen, is het belangrijk om de Energievisie uit te breiden naar een document dat de volledige breedte van duurzaamheid beslaat. We stellen daarom een duurzaamheidsactieplan vast. Een duurzaamheidsactieplan biedt de mogelijkheid om onze acties integraal op te pakken en te organiseren.
Verduurzamen is een enorme opgave. Het beslaat elk domein, het kost tijd, het kost geld, we kunnen het niet alleen. We moeten dus op zoek naar mogelijkheden om gezamenlijk slagen te maken. Dat betekent dat we ook moeten zoeken naar mogelijkheden om op hoger schaalniveau oplossingen te vinden. Hierbij gaat het zowel om maatregelen als om financiering. Voor financiering kijken we ook naar andere (private) investeerders. Op regionaal niveau spelen we een actieve rol om zelf zoveel mogelijk aan het stuur te blijven zitten.
Stand van zaken VoorjaarsnotaHet actieplan Duurzaamheid is vastgesteld. Dit geeft de benodigde houvast om gestructureerd aan duurzaamheid te kunnen werken. Om het capaciteitsgebrek ook op te lossen heeft de Raad structurele uitbreiding op gebied van duurzaamheid mogelijk gemaakt.
De ontwikkeling van de ruimtelijke visie duurzame energie (kansenkaart) zit in de eindfase. Vooruitlopend op de vaststelling, zijn er diverse initiatieven van grondeigenaren en projectontwikkelaars die onze aandacht vragen. Hier gaan we mee aan de slag.
In opdracht van het Rijk wordt er gewerkt aan een Regionale Energie Strategie (RES). Hierin moeten wij als regio tot een akkoord komen over de ruimtelijke inpassingen voor de opwekking van duurzame elektriciteit, de warmtetransitie in de gebouwde omgeving en de daarvoor benodigde opslag en energie-infrastructuur.
Voor nieuwbouw is gasloos bouwen verplicht vanaf 1 juli 2018. In onze gemeente zijn ook al verschillende initiatieven van burgers, woningcorporaties en/of VVE’s om bestaande woningen van het aardgas af te krijgen. Wij ondersteunen deze initiatieven. Ook zijn we begonnen met het opstellen van de verplichte Warmtevisie. Hierin brengen we de uitgangssituatie voor Berg en Dal in beeld en laten we zien hoe woningeigenaren zich zo goed mogelijk kunnen voorbereiden op een CO2-neutrale toekomst.
Vorig jaar zijn we begonnen met het Green Destinations Program. Momenteel kijken we hoe we hier een goed vervolg aan kunnen geven.
Hoewel er regelmatig gecommuniceerd werd over duurzaamheid, zat er geen gestructureerde communicatiestrategie achter. Dit blijkt door de Regionale Energie Strategie, het aardgasvrij maken van bestaande woningen en de warmtevisie steeds noodzakelijker. Samen met de afdeling communicatie werken we hieraan.
Uiteraard gaan we ook door met successen zoals het Loket Duurzaam Wonen Plus, de stimuleringsregelingen, het uitrollen van een netwerk van laadpalen voor elektrische auto’s. Daarnaast vervangen we de huidige straatverlichting door LED-verlichting.
Stand van zaken NajaarsnotaDe Ruimtelijke Visie Duurzame Energie (RVDE) is opgesteld, ter inzage gelegd en aan de Raad ter vaststelling voorgelegd. Eind dit jaar kan de Raad deze definitief vaststellen. Daarna kunnen we de gesprekken met een twintigtal initiatiefnemers voortzetten om te bepalen of en welke initiatieven daadwerkelijk kunnen leiden tot zonneparken op land en op water.
Daarnaast is verder ingezet op het leveren van input in de Regionale Energie Strategie (RES). Berg en Dal wil haar bijdrage leveren, maar zet in op het zelf kunnen bepalen waar en hoeveel. In 2020 zal dit moeten leiden tot een regionaal concept-bod en uiteindelijk tot een definitief bod.
Als voorloper op de definitieve transitievisie warmte, is een startnotitie Warmte opgesteld. Hiermee is duidelijk geworden welke mogelijkheden er in Berg en Dal zijn om wijken in de toekomst van warmte te voorzien.
In 2020 bouwen we hierop voort en gaan we leren of en hoe we inwoners meekrijgen om vrijwillig over te stappen op alternatieven voor gas. Hiervoor gaan we samen met woningcorporatie Oosterpoort aan de slag.
Door krapte op de arbeidsmarkt is pas begin november een extra medewerkster in dienst gekomen. Tot die tijd is dit opgevuld met inhuur. Door de beperkte capaciteit en extra inspanningen op de Ruimtelijke Visie Duurzame Energie, zijn nog niet alle acties uit het Actieplan Duurzaamheid opgepakt. Begin 2020 maken we de stand van zaken op.
- We nemen maatregelen tegen de effecten van klimaatverandering.
We zoeken een oplossing voor de wateroverlast in de kernen Beek en Breedeweg. Uitvoering van deze oplossing staat gepland in de periode 2018-2020. We moedigen inwoners aan om bij de inrichting van hun tuin rekening te houden met extremere weersomstandigheden. Bijvoorbeeld regenwater niet meer via het riool afvoeren, ook wel afkoppelen genoemd en meer groen en minder tegels, zodat het water in de bodem kan zakken. We gaan samen met bijvoorbeeld Waterschap nieuwe methodes zoeken om de effecten van bijzonder harde regenbuien beter in de vingers te krijgen. De wijk Groesbeek Noord vormt hierbij een proeflocatie. We stellen samen met de gemeentes in de regio een plan op om in de toekomst overlast van klimaatverandering (te nat, te droog, te warm) zo veel mogelijk te voorkomen (Regionale Adaptatie Strategie, RAS). In dit RAS komen dus zaken aan de orde als hittestress en wateroverlast.
Stand van zaken VoorjaarsnotaVoor Beek zijn we bezig met een studie waarin we maatregelen zoeken tegen wateroverlast. Het rioleringsstelsel en de ‘water werkt’ gootjes en beken zijn hierin meegenomen. Ook hebben we contacten met Staatsbosbeheer en ‘t Geldersch Landschap over de afspoeling vanaf de stuwwal.
In Breedeweg zijn we in gesprek met de landeigenaren op de helling en inwoners in de stedelijke kern. Verschillende alternatieven voor een waterberging ten westen van de kern zijn samen met het waterschap in beeld gebracht.
Het is inmiddels duidelijk dat er vele werkvelden zijn, vele stakeholders en dat een enkelvoudige oplossing niet voorhanden is. Wij schrijven hiervoor een procesplan waarin we de rollen van het waterschap, de provincie en gemeente omschrijven. Ook onze inwoners, inclusief landeigenaren, spelen een belangrijke rol. Op 27 mei is er een bewonersavond gehouden. Op 12 juni is de Deltacommissaris op bezoek geweest. Wij hebben geprobeerd om Breedeweg (en ook Beek) onder de aandacht te krijgen, zodat we bij een volgende Rijkstranche 'wateroverlast' ook financiële middelen toegewezen krijgen.
De proef met Groesbeek Noord is nog niet helemaal afgerond. De ontwikkeling van de benodigde software nam meer tijd in beslag. We hebben nu wel de huidige situatie in beeld en weten welke kwetsbare locaties we nog hebben als het gaat om wateroverlast.
De Regionale Adaptatie Strategie (RAS) is ondertekend in april. De RAS wordt dit najaar uitgewerkt in een uitvoerings- en investeringsprogramma.
Stand van zaken NajaarsnotaHet gebiedsproces om de wateroverlast in Breedeweg te verminderen loopt. Het procesplan is afgerond. De studie naar de waterstromen, overlastlocaties en bestaande infrastructuur is vrijwel afgerond. We gaan nu met het waterschap en andere belanghebbenden aan de slag om betaalbare oplossingsrichtingen te formuleren en een besluit te nemen over kostenverdeling.
De Regionale Adaptatie Strategie (RAS) is vastgesteld. Daarna zijn de verschillende partijen gestart met het proces om een Regionaal Uitvoeringsprogramma (RUP) te maken. Hiervoor wordt een Plan van Aanpak opgesteld. Bij de deelnemende gemeenten en het waterschap is geïnventariseerd welke thema’s volgens hen regionaal moeten worden opgepakt en welke lokaal en welke thema’s prioriteit hebben en welke minder. De uitkomsten hiervan gebruiken we bij het opstellen van het RUP.
In de kern Breedeweg (Groesbeek) verspreiden we periodiek een nieuwsbrief onder geïnteresseerden, waarin we aangeven wat we gedaan hebben, waar we mee bezig zijn en wat inwoners zelf kunnen doen.
- We stimuleren het verminderen van de hoeveelheid restafval.
De hoeveelheid restafval in 2015 per inwoner in de voormalige gemeente Ubbergen was 190 kg. In de voormalige gemeenten Groesbeek en Millingen was dit 70 kg per inwoner. Vanaf 2017 wordt in de hele gemeente op dezelfde wijze afval opgehaald. Over 2017 is de hoeveelheid restafval per inwoner nog iets hoger dan het streven van 70 kg restafval per inwoner.
We proberen deze hoeveelheden nog verder terug te brengen, bijvoorbeeld door gescheiden inzameling en verwerking van luiers en incontinentiemateriaal. Besluitvorming zal naar verwachting gedurende 2019 plaatsvinden. Bestaande faciliteiten zoals de regionale milieustraten worden waar mogelijk nog verder verbeterd.
Ook besteden we meer aandacht aan communicatie en educatie, en het beperken van zwerfafval.
We ondersteunen initiatieven, die ertoe leiden dat afval steeds meer als grondstof wordt gebruikt (circulaire economie).
Stand van zaken VoorjaarsnotaEr komt een voorstel aan de raad voor optimalisaties in het afvalbeleid. Daarin stellen we voor de service op restafval te verlagen door minder vaak (vier-wekelijks) te gaan inzamelen, mits de luierinzameling geregeld is. Hiermee stimuleren we verdergaande afvalscheiding. Ook stellen we voor de milieustraatservice in stand te laten ondanks hogere kosten. We bezien de papierinzameling en de rol die sportverenigingen hierin spelen.
Zodra de ARN in staat is om luiers en incontinentiemateriaal gescheiden in te zamelen en te verwerken volgt een voorstel ter besluitvorming.
Op het gebied van zwerfafval zoeken we samenwerking met de provincie voor de bermen langs provinciale wegen, en met Rijkswaterstaat voor de oevergebieden. En natuurlijk blijven we 'Wijkhelden' promoten.
Stand van zaken NajaarsnotaHet voorstel met optimalisaties in het afvalbeleid is door de discussie over oud papier nog niet behandeld in de raad. Bovendien moet de techniek voor gescheiden verwerking van luiers en incontinentiemateriaal nog verder geoptimaliseerd worden voordat een start gemaakt kan worden met gescheiden inzamelen en verwerken. Het verlagen van de inzamelfrequentie restafval is daar aan gekoppeld.
Op het gebied van zwerfafval is de samenwerking met de provincie gestart.
- We geven zelf het goede voorbeeld en stimuleren onze inwoners, bedrijven en instellingen om te verduurzamen.
We willen ieder jaar 3 tot 5% minder CO2 (kooldioxide) uitstoten en zoeken bedrijven en instellingen die met ons meedoen. Binnen 7 jaar is 50% tot 80% van alle elektriciteit die de gemeente zelf gebruikt duurzaam opgewekt in onze regio. Wat we nog niet regionaal duurzaam opwekken en nog moeten kopen, mag vanaf 2018 alleen nog maar Nederlandse groene stroom zijn. We zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de resultaten beter te integreren in de bedrijfsvoering, beter te monitoren en gestructureerd te rapporteren. Deelname aan de CO2-prestatieladder is hiervoor een van de instrumenten. Uiteraard gaat dit ook onderdeel uitmaken van het duurzaamheidsactieplan.
Stand van zaken VoorjaarsnotaWe gaan verder met het verduurzamen van ons eigen vastgoed en ons wagenpark. Zo komen er dit jaar nog zonnepanelen op sporthal de Duffelt. Het gemeentehuis, sporthal Heuvelland en zwembad De Lubert zijn al voorzien van zonnepanelen. Ook gaan we Den Ienloop in Millingen aan de Rijn verduurzamen. Verder schakelen we zoveel mogelijk over op elektrische auto’s.
We kopen alleen nog maar Nederlandse groen stroom in. Om een beter inzicht te krijgen in ons gebruik maken we meer werk van de Milieubarometer. Die kunnen we prima gebruiken als input voor de CO2-prestatieladder (een CO2-managementsysteem). Daar gaan we dit jaar ook mee starten.
Stand van zaken NajaarsnotaHet verduurzamen van ons vastgoed en het verduurzamen van ons wagenpark ligt op schema. Op ons gemeentehuis ligt het maximaal aantal zonnepanelen, de daken van ons zwembad de Lubert en gemeentewerf zijn beschikbaar gesteld voor zonnepanelenprojecten voor een lokale energiecoöperatie. Daarnaast zijn er twee elektrische auto’s aangeschaft voor de BOA’s en de buitendienst.
Ook duurzaam inkopen is versterkt. Hierdoor nemen we bij elk inkooptraject duurzaamheid serieus mee in de afwegingen.
Tot slot zijn we gestart met het verkennen van de meerwaarde van de CO2-prestatieladder voor onze gemeente.
- Wij nemen maatregelen om wateroverlast te voorkomen.
Op diverse plekken hebben inwoners overlast van water door hevige regenbuien. De overlast bestaat uit hinder en schade aan privé en gemeentelijke eigendommen. Vooral Breedeweg, Beek, het centrum van Groesbeek en Heilig Landstichting zijn plekken die hiermee regelmatig te maken hebben. Daarom start de gemeente aankomend jaar met een aantal voorbereidingen en realisaties:
Breedeweg.
- Door extreme regenval is de parkeerplaats Wilgstraat-Kruksebaan al twee keer ondergelopen met bijna een meter water. Wij hebben een oplossing bedacht voor het traject Knapheideweg richting buurtsuper. Deze is eind 2018 doorgerekend. Uitvoering staat voor de winter van 2018-2019 op de planning.
- Aan de knapheideweg zoekt Waterschap Rivierenland ruimte voor een extra wateropvang. Deze moet het water vanaf “Klein Amerika” opvangen en afvoeren naar de retentievoorziening aan de Knapheideweg- Zandbaan/Hemeltje. Dit doen we samen met Waterschap Rivierenland. Ieder heeft een aandeel van 50% in de kosten.
- Tot slot gaan we vanaf de Parachutistenstraat tot aan de waterzuivering in de Bruuk het transportriool vergroten om de wateroverlast te verminderen. In 2019 starten wij met de voorbereidingen. Een jaar later gaat dit werk in uitvoering.
Beek
- In 2019 staat de voorbereiding en aanleg van “watersnelwegen” op de planning. Het water uit het Keteldal kunnen we relatief eenvoudig via de Lindenstraat afvoeren naar de groene ruimte tussen de huizen en de N325. Hiervoor moeten we aanpassingen maken in het straatprofiel. Het water uit het Filosofendal kunnen we afvoeren via het tracé Waterstraat, Bongerdstraat, Colonel Ekmanstraat en Reigerstraat.
- De stuwwal droogt langzaam uit. In het Keteldal bestaat de mogelijkheid om water op te vangen en te laten infiltreren in de bodem. Overeenkomsten met grondeigenaren zijn hiervoor noodzakelijk. Deze moeten voor 2021 gesloten zijn, want dan staat uitvoerig op de agenda.
- In 2019 starten we met voorbereiding en uitvoering van “water werkt”. Dit is een vierjarig traject. Er is al een plan gemaakt om alle gemetselde natuurstenen goten voor verval te behoeden. Voor de watervoerende functie is dit systeem essentieel.
- 20 jaar geleden zijn de natuurlijke beken in Beek en Ubbergen weer zichtbaar gemaakt. Dit is destijds met veel subsidie aangelegd. De totale kosten waren toen 2 miljoen gulden. Het systeem raakt in verval. In 2019 starten we met herstel van metselwerk en watergoten. Het project zal enige jaren duren.
Centrum Groesbeek
- Het gaat om het riool tussen Dries-Stekkenberg en Burgemeester Ottenhofstraat/ Margrietstraat tot aan de Molenweg/Dorpsstraat. We willen dit gedeelte af gaan koppelen, zodat het water kan infiltreren in de grond. Daarvoor willen we infiltratieriolen aanleggen en de bestaande riolering vervangen.
- Ook gaan we gaan de duiker onder de oude Jan Linders (Burgemeester Ottenhofstraat) vergroten.
Heilig Landstichting
- Bij hevige regenval ontstaat wateroverlast op het laagste punt (Andreaslaan). De oorzaak hiervan is dat te veel hemelwater op de riolering komt, waardoor vervuild water overstort op straat (er zijn daar geen sloten). Omdat de openbare wegen al voor 90% zijn afgekoppeld biedt dit ook geen uitkomst meer. Het probleem is op te lossen door alle daken in Heilig Landstichting af te koppelen en water te infiltreren in de tuinen. De looptijd van dit project is 10 jaar.
Naast deze nieuwe werken, gaat ook het reguliere onderhoud door. Dit bestaat uit diverse reconstructies van riool en wegen. Ook bij deze werken is aandacht voor overlast door water.
Daar waar mogelijk maken we werk met werk.
Stand van zaken VoorjaarsnotaBreedeweg
- De omvang van de maatregel voor de parkeerplaats Wilgstraat-Kruksebaan hangt af van de hoeveelheid water die we aan de westzijde van Breedeweg kunnen opvangen. Daarnaast dragen de aangesloten verhardingen en schuren mogelijk direct bij aan de overlast. Er is eerst ingezet op het in beeld brengen van alternatieve bergingslocaties en de eventuele grondaankoop voor de realisatie ervan. De maatregel is daarom nog niet uitgevoerd. Naar verwachting hebben we in het najaar van 2019 een totaalpakket aan maatregelen, voor de hele kern Breedeweg.
- Samen met Waterschap Rivierenland is gekeken naar verschillende bergingslocaties. Op dit moment voeren we gesprekken met de grondeigenaren. Er is nog geen definitieve locatie gevonden voor uitbreiding van de retentie. De huidige retentie van het waterschap is inmiddels wel vergroot.
- Vergroting van het transportriool is nog niet in voorbereiding. Samen met het waterschap is besloten om eerst het geheel van de aanvoer naar de zuivering in Breedeweg te beschouwen en een periode de aanvoer te meten in het transportriool. Op basis daarvan bekijken we welke maatregelen noodzakelijk zijn.
Beek
- Zowel de boven- als ondergrond (rioleringsstelsel) bekijken we op dit moment in samenhang. Dit doen we in een modelstudie waarbij verschillende neerslaggebeurtenissen op het systeem losgelaten worden. Daarnaast is de praktische uitvoerbaarheid van maatregelen aan wegen en verhardingen voor de ‘watersnelwegen’ onderzocht. Dit samen geeft een beeld van de opgave die er ligt in Beek en Ubbergen. Het idee is om dit samen met de inwoners in maatregelen te vertalen.
- We gaan in gesprek met grondeigenaren in het Keteldal.
- We zijn nog niet begonnen met de uitvoering van de renovatie van ‘water werkt’. Op dit moment zijn we nog bezig met de materiaalkeuze voor de renovatie van de gootjes. De nieuwe modelberekening voor de kernen Beek en Ubbergen kan ook nog invloed kunnen hebben op de capaciteit van de gootjes (indien nodig vergroten). Zo gauw we meer weten hierover komen we met een voorstel.
Centrum Groesbeek
- De riolering in de Dries en Stekkenberg is vervangen. De wegen zijn hierbij afgekoppeld; het hemelwater infiltreert nu in de bodem. De voorbereiding van de vervanging van het riool in de burgemeester Ottenhofstraat staat gepland voor 2021.
Heilig Landstichting
- Naar verwachting komt Heilig Landstichting voor een groot gedeelte in een grondwaterbeschermingsgebied te liggen. Door aangescherpte provinciale regelgeving voor infiltratie in grondwaterbeschermingsgebieden, is het op dit moment onzeker of hemelwater van woningen direct geloosd mag worden in de bodem. Komende jaren zoeken we daarom naar de best passende alternatieve maatregel om Heilig Landstichting beter te beschermen tegen wateroverlast.
Stand van zaken NajaarsnotaBreedeweg: zie bij 2.4.4.
Beek: in Berg en Dal zijn maatregelen genomen om afspoeling van de Oude Kleefsebaan de helling af te voorkomen. Ook pakken we de afspoeling van het Wylerbergpark dit jaar aan.
Heilig Landstichting: de voortgang hiervan hangt af van de plan- en besluitvorming rond de grondwaterbeschermingsgebieden. Dit najaar verwachten we hierover de Milieu Effect Rapportage van de provincie.